مقایسه فیتوشیمیایی و اثر ضدویروسی عصاره متانولی با فرکسیون های اندام هوایی گیاه شیرمال (euphorbia spinidens)

سابقه و هدف: برخی از گونه های جنس یوفوربیا (خانواده یوفوربیاسه) به عنوان عوامل ضد ویروس و ضد تومور، مورد بررسی قرار گرفته اند. اکثر داروهای ضد ویروس بر روی ویروس هرپس سیمپلکس یا تأثیر کم دارند و یا همراه با عوارض زیاد هستند. لذا این مطالعه با هدف مقایسه نتایج فیتوشیمیایی و اثر ضدویروسی عصاره متانولی با فرکسیون های اندام هوایی گیاه euphorbia spinidens انجام شد. مواد و روشها: در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی عصاره متانولی بخش های هوایی گیاه e.spinidens با روش خیساندن فرکسیون های کلروفرمی، بوتانولی و هگزانی تهیه و مورد استفاده قرار گرفت. جهت بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان فنول و فلاونوئید تام در عصاره متانولی و فرکسیون های این گیاه به ترتیب از روش بتاکاروتن لینولئات، فولین سیوکالتیو و روش رنگ سنجی کلرید آلومینیوم استفاده گردید. اثرات سیتوتوکسیک و ضد ویروسی عصاره متانولی و فرکسیون های گیاه e.spinidens بر تک لایه سلول های vero (سلول کلیه میمون) با استفاده از روش mts (3-(4,5-dimethyl thiazol-2-yl)-5-(3-carboxymethoxyphenyl)-2-(4-sulfophenyl)2h-tetrazolium) تعیین شد و میزان غلظت کشندگی50% cc50 50%cytotoxic concentration)) و غلظت مؤثر50% ec50 (50% effectiveness concentration) آن ها بر ویروس هرپس سیمپلکس تیپ1(hsv-1) مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی و بالاترین میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی گیاه e.spinidens به ترتیب در فرکسیون بوتانولی (576/0±33/59، 1±99 و 1±70)، عصاره متانولی (1±44، 1±70 و 996/0±96/49)، فرکسیون کلروفرمی (996/0±33/33، 577/0±33/35، 996/0±33/25) و فرکسیون هگزانی (146/1±66/19، 1±27 و 628/1±33/9) از این گیاه دیده شد. بیشترین میزان cc50، در فرکسیون هگزانی با mg/ml072/0±92/9 و کمترین میزان cc50 در عصاره متانولی با mg/ml063/0±072/5 اندازه گیری شد. همچنین بیشترین فعالیت ضد ویروسی به ترتیب در فرکسیون های بوتانولی (125/28:si)، عصاره متانولی (85/15:si)، فرکسیون کلروفرمی (44/8:si) و فرکسیون هگزانی (07/2:si) از گیاه e.spinidens مشاهده شد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که عصاره متانولی و فرکسیون های بوتانولی، کلروفرمی و هگزانی گیاه e.spinidens دارای اثر ضد ویروس هرپس سیمپلکس تیپ 1 هستند، که اثر ضد ویروسی مشاهده شده، به حضور متابولیت های ثانویه مختلف از جمله پلی فنول ها، فلاونوئیدها، ترپن ها و ساپونین ها نسبت داده می شود.